Istotnie ilość podobnych pytań w ostatnich miesiącach kierowanych do nas była porażająca, a tzw. „Internety” rozpisywały się — w bardziej lub mniej fachowy sposób — o skutkach wprowadzonych zmian. Polska była do niedawna krajem, w którym ta archaiczna instytucja (czyli użytkowanie wieczyste) była bardzo popularną formą władania nieruchomością (kiedy to właścicielem gruntu jest Skarb Państwa lub Gmina, a korzystającym z nieruchomości – np. obywatel – osoba fizyczna). Użytkowaniem wieczystym można było rozporządzać (np. sprzedać) i można je było odziedziczyć, była więc to taka „prawie” własność, jednak Jan Kowalski nigdy jako właściciel w księdze wieczystej nie widniał.
Z dniem 1 stycznia 2019 roku prawo użytkowania wieczystego przekształca się z „mocy” prawa w prawo własności. Sformułowanie „z mocy” prawa oznacza, że nie trzeba dokonywać żadnych czynności, bo dzieje się to automatycznie.
Ważne, że ów automatyzm dotyczy wyłącznie gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe (czyli takie na których stoją budynki mieszkalne jednorodzinne lub wielorodzinne tzw. bloki gdzie przynajmniej połowę lokali stanowią lokale mieszkalne, ale także takie o charakterze mieszanym, gdzie obok budynków czysto mieszkalnych posadowione są garaże, budynki gospodarcze i inne stanowiące funkcjonalną z nimi całość). Automatyzm dotyczy również tzw. współużytkowania wieczystego, czyli mówiąc prościej sytuacji, w której jest Pan/Pani właścicielem lokalu mieszkalnego, z którym związany jest udział w użytkowaniu wieczystym (od 1 stycznia 2019 roku będzie to udział we współwłasności gruntu).
Czy zatem oznacza to, że muszę dokonać jakiejś czynności w związku z tym automatycznym przekształceniem?
Właściwie nie, choć musi Pan/Pani poczekać, aż wydane zostanie zaświadczenie, które stwierdzi fakt przekształcenia, a które będzie podstawą do tego żeby swoje prawo ujawnić w księdze wieczystej. Organ (np. odpowiednio Starosta, Prezydent/Burmistrz/Wójt) ma na to 12 miesięcy. Jeśli zależy Panu/Pani na uzyskaniu zaświadczenia wcześniej należy złożyć wniosek, wówczas organ będzie musiał „wyrobić się” w ciągu 4 miesięcy. Ustawa przewiduje przypadki, kiedy można „wymusić” wydanie zaświadczenia w jeszcze krótszym terminie.
Jestem właścicielem. Ale, że tak za darmo?
No niezupełnie. Nadal ponosić będziesz na rzecz dotychczasowego właściciela opłaty, tylko zmieni się jej nazwa, do tej pory nazywała się ona opłatą roczną z tytułu użytkowania wieczystego, obecnie będzie to tzw. opłata przekształceniowa i wynosić będzie tyle samo ile opłata roczna. Okres uiszczania takiej opłaty to 20 lat, będzie Pan/Pani go jednak mógł/mogła skrócić, za jednoczesnym uiszczeniem opłaty jednorazowej, która byłaby de facto kwotą, która dotychczasowemu właścicielowi przysługiwałaby do końca tego 20 letniego okresu, podlegającemu skróceniu. Przepisy przewidują cały system bonifikat, przy czym to konkretna Rada Miejska (sejmik) lub wojewoda zdecyduje o warunkach przyznania bonifikat i stawek procentowych. Dla Poznania taka uchwała nie została jeszcze podjęta.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2018 r, poz. 1716).
Autor: Aleksandra
(stan prawny na dzień 21 stycznia 2019 roku).